حسین معماریان - دانشیار دانشکده فنی دانشگاه تهران
جمال رستمی - استادیار دانشکده فنی دانشگاه تهران
حامد معمری اترآباد - کارشناس ارشد مکانیک سنگ

سایش سنگ را می توان با فرسایش یا کنده شدن ذرات سطحی وسایل و ابزارهای حفاری در اثر تماس و اصطکاک با آن تعریف نمود. از سوی دیگر، سایندگی هر سنگ، به دلیل توانایی آن در فرسایش تجهیزات معدنی و سرمته های چالزنی و تونلسازی، نقش مهمی در برآورد هزینه های مربوطه دارد.تا این تاریخ روشهای متنوعی برای برآورد قابلیت سایندگی سنگها پیشنهاد شده که هیچکدام مقبولیت جهانی نیافته اند.در ایران، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، میزان کوآرتز سنگ را به عنوان معیاری جهت تخمین سایندگی سنگ، در فهرست بهای خدمات ژئوتکنیکی، منظور نموده است.نظر به کاستیهایی که این روش در عمل داشته است، بازنگری آن توسط کمیته هادی ژئوتکنیک این سازمان، تجویز شد.تحقیق حاضر بر آن است که با بررسی روشهای پیشنهاد شده در سطح جهانی، جایگزینی مناسب برای روش رایج در کشور، پیشنهاد نماید. بررسی حاضر نشان داد که آزمایش شاخص سایش سورشار، می تواند جایگزین مناسبی در این زمینه باشد.برای تایید این مسئله دستگاه آزمایش سورشار در گروه مهندسی معدن دانشکده فنی دانشگاه تهران ساخته شد و فولادهای موردنیاز برای انجام آزمایش، با اعمال تیمارهای حرارتی مناسب، به استانداردهای تجویز شده رسانده شد.در همین رابطه، آزمایش سورشار به روی نمونه هایی از سنگهای عمدتا آهکی سدهای کارون 4 و سیمره صورت گرفت و نتایج با مجموعه اطلاعاتی که در این زمینه از مدرسه معادن کلرادو آمریکا اخذ گردید، مقایسه شد و بالاخره با مقایسه شاخص سورشار با پارامترهای فیزیکی سنگ، طبقه بندی مقدماتی سایشی جدیدی پیشنهاد شد که می تواند پس از تکمیل، جایگزین مناسبی برای توصیفهای عمدتا کیفی ارایه شده در بندهای 1091، 1092 و 1093 فهرست بهای خدمات ژئوتکنیک سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور باشد.

سایندگی سنگ، شاخص سایش سورشار، چالزنی، تونلزنی، طبقه بندی سنگ، فهرست بهای ژئوتکنیک