ابراهیم صادقی - مرکزتحقیقات اسکلتی و عضلانی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران
سوزان هیلیر - موسسه تحقیقات سانسوم، بخش علوم سلامت، دانشگاه جنوب استرالیا، آدلاید، استرالیا
اکرم جمالی - مرکز تحقیقات اسکلتی و عضلانی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران
نیلوفر فرشته نژاد - مرکز تحقیقات اسکلتی و عضلانی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران

مقدمه: مشکلات حس پیکری به عنوان جزیی از عوارض بیماری مولتیپل اسکلروزیس شناخته شده اند، با این وجود اطلاعات دقیقی در مورد فراوانی و انواع این مشکلات حسی در مولتیپل اسکلروزیس گزارش نشده است.هدف: بررسی فراوانی اختلالات حس پیکری و شناسایی ارتباط آن با مشکلات تعادلی در مبتلایان به مولتیپل اسکلروزیس روش اجرا: در یک مطالعه مقطعی آینده نگر، 82 فرد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس و 30 فرد سالم ( گروه کنترل) مورد بررسی قرار گرفتند. دقت حس پروپریوسپشن و حس تماس از طریق پروتکل ریورمید ارزیابی شد. درک لرزش (ویبراسیون) از طریق ثبت زمان احساس لرزش دیاپازون روی سطح مفاصل اندازهگیری شد. برای ارزیابی سطح تعادل از اندازه گیری زمان تکمیل آزمون بلند شدن و رفتن برای مسیر سه متری و طول دسترسی قدامی استفاده گردید. از داده های افراد سالم به منظور تعیین دامنه طبیعی متغیرها استفاده شد. از تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای شناسایی عوامل تاثیرگذار بر تعادل مبتلایان به مولتیپل اسکلروزیس استفاده شد. نتایج: شیوع اختلالات پروپریوسپشن ( 67 درصد) بیش از اختلالات حس تماس ( 61 درصد) و اختلالات درک ویبراسیون ( 50 درصد) بود. فراوانی اختلالات حسی در اندام تحتانی ( 78 درصد) بیشتر از اندام فوقانی ( 64 درصد) بود. مودالیته های حسی به صورت معناداری با متغیرهای تعادلی زمان بلند شدن ورفتن و طول دسترسی قدامی در ارتباط بودند ( p<0.05 ). متغیرهای پیشگویی کننده تغییرات زمان بلند شدن و رفتن شامل شدت ضایعه، شاخص توده بدنی، نمره آتاکسی و حس لمس بود ( 0.58 = R2 ) در صورتی که متغیرهای پیشگویی کننده تغییرات در طول دسترسی قدامی شامل شدت ضایعه، قدرت اندام تحتانی و درک ویبراسیون بود ( 0.49 = R2 ). نتیجه گیری: فراوانی اختلالات حسی در مبتلایان به مولتیپل اسکلروزیس زیاد است. اختلالات حسی جزء متغیرهای پیشگویی کننده محدودیتهای تعادلی در مولتیپل اسکلروزیس محسوب می شوند.

مولتیپل اسکلروزیس، اختلالات حسی، تعادل