خلیل فصیحی - دانشجوی دکتری زراعت، دانشگاه تربیت مدرس
زین العابدین طهماسبی سروستانی - اعضای هیات علمی گروه زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
مجید آقاعلیخانی - اعضای هیات علمی گروه زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
سید علی محمد مدرس ثانوی - اعضای هیات علمی گروه زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

به منظور بررسى تاثیر کود سبز حاصل از یونجه یکساله بر عملکرد گندم دیم پاییزه و مقایسه آن با اثر کود بیولوژیک ازتوباکتر و آزسپیریلیوم آزمایشى در سال ها ى ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ در ایستگاه تحقیقات دیم دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام انجام شد . در این تحقیق که با استفاده از طرح آماری بلو ک ها ى کامل تصادفی و در سه تکرار،تناوب های زراعی ، ۱-‐ یونجه یک ساله Medicago polymorpha- گندم، ۲-‐ یونجه یکساله Medicago scutellata - گندم، ۳‐- مخلوط دو رقم یونجه اخیر‐ گندم، ۴‐- گندم ‐- گندم +نیترو ژن(مطابق عرف منطقه)، ۵‐- آیش-‐ گندم (بدون کود نیترو ژن)، ۶‐- آیش ‐- گندم +کود بیولوژیک و بدون کود نیترو ژن، ۷‐- آیش -‐ گندم +کود بیولو ژیک + ٣٠ کیلوگرم در هکتار نیترو ژن، و ۸‐- آیش ‐- گندم+کود بیولو ژیک + ٦٠ کیلوگرم در هکتار نیترو ژن، مورد مقایسه قرار گرفتند . تناوب های شماره ۴ و ۵ بعنوان شاهد به اجرا در آمدند . در سال دوم تناوب عملکرد دانه گندم در ۸ تیمار در سه گروه قرار گرفتند . در گروه اول فقط تیمار گندم+کود بیولو ژیک+ ٣٠ کیلوگرم نیتروژن، با عم لکرد ۱۵۷۰ کیلوگرم در هکتار، در گروه دوم تیمار های گندم(بدون کود نیتروژن) و گندم+کود بیولو ژیک+ ۶۰ کیلوگرم در هکتار نیترو ژن، به ترتیب با ۱۳۴۳ و ۱۲۹۳ کیلوگرم در هکتار، و در گروه سوم تیمارها ى شاهد گندم بدون کود نیترو ژن و گندم+ کود نیتروژن( بر اساس عرف منطقه (به ترتیب با ۹۱۲ و ۸۵۸ کیلوگرم دانه در هکتار قرار داشتند . بقیه تیمارها بین دو گروه دوم و سوم واقع شدند . نتایج این مطالعه نشان مى دهد که ، تناوب یونجه یکساله ‐- گندم به دلیل اثرات مثبت یونجه بر خواص کیفى خاک احتما ً لا روند تولید در آن سیر صعو دى خواهد داشت . بنابراین می تواند به عنوان یک تناوب مناسب توصیه شود . همچنین در صورت اعمال مدیریت علمی در حفظ و نگهدار ى رطوبت خاک و وکنترل علف ها ى هرز در سال آیش، با توجه به حفظ محیط زیست و توسعه کشاورزى پایدار مى توان از تناوب آیش ‐- گندم + کود بیولو ژیک نیتروژنوباکتین + ۳۰ کیلوگرم در هکتار کود شیمیا ئى نیترو ژن به عنوان یک الگوی تناوبی قابل قبول استفاده نمود.

گندم, کود سبز, یونجه یکساله, عملکرد، کود بیولوژیک