عبدالکریم چهرگانی
احمد مجد
مصطفی معین
منصور غلامی

شواهد متعددی در دست است که آثرات عمده آلاینده های جوی بر روی گیاهان اثرات میکروسکپی است. هدف این پژوهش مشخص کردن برخی اثرات میکروسکپی آلاینده های جوی بر خصوصیات سیتوژنتیک و ساختار گرده ها است. نتایج نشان می دهد که هوای آلوده تهران نمی تواند موجب تغییر ویژگیهای کاریوتیپ گیاهان شود، اما اثرات قابل توجهی بر روند تقسیم سلولی و تفکیک کروموزومها در حین تقسیم دارد. چسبیدگی کروموزومها و توده ای شدن آنها در برخی از سلولهای متافازی مشاهد شد در برخی دیگر از سلولهای متافازی، کروموزومهای اضافی مشاهده شد که به صفحه متافازی متصل نمی شوند. در سلولهای آنافازی کروموزومهای سرگردان مشاهد شد که به هیچ یک از قطبین سلول مهاجرت نمی کنند در گیاهانی که در ناحیه آلوده رویش نموده اند، باروری دانه های گرده به طور قابل توجهی کاهش می یابنید. مطالعات میکروسکپ الکترونی، نشان داد که در سطح دانه های گرده جمع آوری شده از ناحیه آلوده تجمع ذرات آلاینده در سطح گرده مشاهده می شود. علاوه بر این شکل و ساختار دانه گرده نیز تغییر یافته است. این تغیرات می تواند منجر به افزایش در خواص آلرژی زائی دانه های گرده شود. شاید یکی از دلائل عمده افزایش آلرژی زائی دانه های گرده در سالهای اخیر همین پدیده باشد.

سیتوژنتیک، کروموزومهای سرگردان دانه گرده، آلودگی هوا، گل آهار