فاطمه ایزدی یزدان آبادی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
یوکابد اسماعیل پور اخلمد
آرش امیدی
محمدعلی بهدانی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

به منظور ارزیابی فاکتورهای کیفی علوفه ارزن دمروباهی (Setaria italica (L.) P. Beauv) در سه مرحله مختلف رشد، آزمایشی در در مزرعه دامپروری دانشکده کشاوری دانشگاه بیرجند سال زراعی ۸۹-۱۳۸۸ طراحی و اجرا شد. هدف اولیه آزمایش بررسی اثرات علوفه ارزن دمروباهی بر فیزیولوژی دامهایی که ازاین علوفه تعلیف شدند، بود لذا کاشت ارزن بر اساس عرف محل و دانش بومی کشاورزان منطقه انجام و مدیریت زراعی لازم در مورد آن اعمال گردید. در مراحل رشد رویشی، گلدهی و بذردهی نمونهبرداری از ارزن دمروباهی انجام و جهت اندازهگیری فاکتورهای کیفی علوفه به آزمایشگاه تغذیه دام منتقل گردید. در آزمایشگاه پس از خشک شدن کامل نمونهها، فاکتورهای ماده خشک، قابلیت هضمپذیری مادهخشک، پروتئینخام، انرژی متابولیسمی، دیواره سلولی عاری از همیسلولز و فیبر خام، خاکستر و برخی عناصر معدنی شامل سدیم، پتاسیم و منیزیم اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد تفاوت معنیداری آماری (۰۵/۰≥p) در فاکتورهای مادهخشک، قابلیت هضمپذیری ماده خشک، پروتئین خام، انرژی متابولیسمی، دیواره سلولی عاری از همیسلولز و فیبر خام، خاکستر، سدیم، پتاسیم و منیزیم ارزن دمروباهی(در مراحل مختلف فنولوژیکی وجود دارد. در این گونه گیاهی کیفیت علوفه در مرحله رویشی بیشتر از کیفیت علوفه در مراحل گلدهی و بذردهی بودکه بالاتر بودن پروتئین خام، قابلیت هضم ماده خشک، انرژی متابولیسمی و پائینتر بودن دیواره سلولی عاری از همیسلولز و فیبر خام در مرحله رویشی تاکیدی بر این مورد بود. بنابراین، با توجه به پربرگی و خوشخوراکی این گیاه برای گوسفند و بز، عملکرد مطلوب علوفه آن، قابلیت کشت در مناطق مختلف برای تولید علوفه سبز استفاده از این گونه گیاهی برای برنامههای تولید علوفه برای گوسفند و بز توصیه میگردد.

پروتئین خام, فاکتورهای کیفی علوفه, قابلیت هضم ماده خشک, مراحل فنولوژیکی