سمیه عزیزی فرد - دانشجوی کارشناسی ارشد سیستماتیک و اکولوژی گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد
جمیل واعظی - دانشیار، سیستماتیک مولکولی گیاهی، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد

در این بررسی، به مطالعه ریخت شناسی کمپلکس گونه ای Satureja mutica متشکل از سه گونه از جنس مرزه پرداخته شد. این کمپلکس شامل سه گونه S. mutica، S. boissieri، S. spicigera میباشد که از مناطق مختلف استانهای خراسانشمالی، گلستان، مازندران، گیلان و قزوین در طی فصل رویشی سال ۱۳۹۸ جمع آوری شد و از نظر ریخت شناسی مورد مطالعه قرار گرفت. به دلیل ابهامات موجود در مرزبندی گونه ای که ناشی از ناکارآمد بودن صفات موجود در کلیدهای شناسایی کتب فلورا ایرانیکا و فلور ایران است، لزوم مطالعه ریخت شناسی برای این کمپلکس احساس شد. این مطالعه به منظور تعیین روابط بین گونه ای و قرابت بین گونه ها با استفاده از ویژگیهای ریخت شناسی و زایشی مورد بررسی قرار گرفت. حدود ۳۰ نمونه برای بررسیهای ریخت شناسی از میان نمونه های جمع آوری شده و هرباریومی، انتخاب شد. پس از جمع آوری و شناسایی دقیق نمونه های گیاهی با استفاده از منابع مختلف، صفات ریخت شناسی تعیین و مورد بررسی قرار گرفت که از ۴۲ صفت ریخت شناسی منتخب و متمایزکننده، تعداد ۴۰ صفت کمی و ۲ صفت کیفی، در تمامی افراد اندازه-گیری و ثبت شد. داده های حاصل از مطالعه ریخت شناسی با نرم افزار SPSS و PAST آنالیز شدند . نتایج حاصل نشان داد که تعداد گونه ها از سه گونه S. mutica)، S. boissieri و (S. spicigera به دو گونه S. mutica)، و (S. spicigera تقلیل پیدا کرد و گونه S. mutica به دو زیرگونه S. mutica subsp. mutica) و (S. mutica subsp. boissieriتفکیک و تقسیم شد.

مرزه جنگلی، کمپلکس گونه ای، ریخت شناسی ، مرزه آناتولی، مرزه سنبله ای.