هوشنگ نصرتی - گروه علوم گیاهی، دانشگاه تبریز

گونه واحد اساسی تکامل، بیوجغرافیایی، انتخاب، سازگاری و گونه زایی است. تا به امروز بیش از بیست تعریف برای گونه ارایه شده است که می توان در دو دیدگاه مختلف یعنی در مفهوم گسترده و در مفهوم باریک جمع بندی کرد. چهار تعریف بیولوژیکی، فیلوژنتیکی (کلادیستیکی)، مورفولوژیکی، فنتیکی و اکولوژیکی پذیرفته شده ترین تعاریف گونه هستند. میزان مطابقت مفاهیم بیولوژیکی، فیلوژنتیکی (کلادیستیک) و مورفولوژیکی گونه در گونه های مختلف دیپلویید جنس Fragaria بررسی شدند. برای تعیین مفهوم بیولوژیکی گونه، تلاقی های دستی بین گونه ها و زیرگونه ها و متعاقبا اندازه گیری کمی هفت مولفه تولید مثل جنسی یعنی میزان تولید میوه و دانه، درصد جونه زنی هیبریدهای F1، گل دهی F1، درصد میوه F1 و میزان زایایی دانه گرده F1 انجام داده شد. برای مفهوم فیلوژنتیکی، حدود تاکسون ها بر اساس آنالیز مستقل داده های حاصل از RAPDs و توالی ITS بررسی شدند. صفات مورفولوژیکی بر اساس صفات برگ، کرک، گل و میوه بر اساس فلور اروپا مقایسه شدند. نتایج مطالعه نشان دادند که در جنس Fragaria تعریف مورفولوژیکی گونه ی در مواردی با تعریف بیولوژیکی مطابقت ندارد. برای مثال، زیرگونه F. vesca subsp. Americana با زیرگونه اصلی یعنی F. vesca subsp. Vesca قادر به تولید مثل معنی دار نیست زیرا زاده های حاصل از آن دو دارای عقیمی معنی داری بودند. فلذا زیرگونه های مذکور بایستی به صورت گونه های مستقل منظور شوند. این مطالعه پیشنهاد می کند که نام گذاری و تعیین حدود تاکسون های مطالعه شده تجدید نظر شوند

توت فرنگی، مفهوم بیولوژیکی گونه، مفهوم فیلوژنتیکی (کلادیستیکی) گونه، مفهوم مورفولوژیکی گونه، مفهوم اکولوژیکی گونه، Fragaria