حیدرعلی کشکولی - استاد دانشگاه شهید چمران اهواز
علی شهیدی - استادیار دانشگاه بیرجند
غلامرضا زمانی - استادیار دانشگاه بیرجند

اصولاً یک سیستم آبیاری به این منظور احداث می شود که ضمن تخصیص بهینه منابع آب و خاک موجود، سودآور نیز باشد. یعنی درآمدهای حاصله ، از هزینه هایی که صرف سیستم می شود بیشتر باشد . لذا هدف از تعیین عمق بهینه، بدستآوردن عمقی از آب آبیاری است که به موجب آن درآمد خالص حداکثر شود . در این تحقیق ابتدا توابع بهینه تولید آب - شوری برای دو رقم گندم قدس و روشن، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دان شگاه بیرجند تعیین شد و سپس با استفاده از توابع مذکور اقدام به تعیین عمق بهینه آب آبیاری (درشرایط مختلف مدیریت آبیاری مزرعه : شرایط محدودیت زمین، محدودیت کمی و کیفی آب آبیاری ) گردید و سپس با استفاده از مق ادیر عمق بهینه بدست آمده ، سطح زیر کشت بهینه و درآمد خا لص در هر یک از شرایط مذکور تعیین شد . نتایج نشان داد که با افزایش شوری آب آبیاری ، عمق بهینه آبیاری در برای هر دو رقم گندم به مقدار ناچیزی کاهش یافت که این امر با واقعیت سازگار نمی باشد و ( IL ) شرایط محدودیت زمین علت کاهش عمق بهینه، ثابت در نظر گرفتن آب بهاء در شوری های مختلف آب آبیاری است در صورتیکه عملکرد محصول در با افزایش شوری آب آبیاری برای هر ( Iw ) شوری های مختلف، متفاوت خواهد بود . عمق بهینه آبیاری در شرایط محدودیت آب دو رقم گندم افزایش یافت . همچنین با افزایش شوری آب آبیاری، اختلاف بین عمق بهینه در شرایط محدودیت آب (IW) و زمین (Il) کاهش یافت . علت این موضوع کاهش محصول در سطوح شوری بالای آب آبیاری و درنتیجه تغییر شکل تابع تولید نسبت به عمق آب آبیاری می باشد. در نتیجه در سطوح ب الای شوری آب آبیاری، کم آبیاری کارایی خود را از دست داده و اقتصادی نخواهد بود. نتایج همچنین نشان داد که به ازاء کلیه مقادیر آب قابل دسترس، همواره عمق بهینه آبیاری گندم قدس بزرگتر از گندم روشن بود . که این عامل سبب کاهش سطح بهینه کشت در گندم قدس نسبت به گند م روشن در کیفیت های مختلف آب آبیاری گردید و باعث شد تا در کلیه موارد درآمد خالص گندم روشن بیشتر از گندم قدس شود. در سطوح شوری1/4 و ds/m 4/5 ، درآمد خالص گندم روشن 1/4 برابر درآمد خالص گندم قدس شد. اما در سطح شوری ds/m 9/6 درآمد خالص گندم روشن 2 برابر درآم د خالص گندم قدس گردید. بنابر این در صورتی که آب قابل دسترس ثابت با کیفیت نامناسب در منطقه در اختیار باشد، کاشت گندم روشن بسیار مقرون به صرف هتر خواهد

عمق بهینه آبیاری، مدیریت تخصیص بهینه آب، گندم، تابع تولید، محدودیت کمی و کیفی آب