منصوره احمدی لیوانی - کارشناس آزمایشگاه مرکز تحقیقات ذخایر آبزیان آب های داخلی گرگان و دانشجوی دکترای دانشگاه ارومیه

از میان انواع مختلف آلایندهها، ترکیبات نفتی یکی از مهمترین آلایندههایی است که به طور مستقیم با سمیت آبزیان مرتبط هستند (Pacheco and Santos, 2001 . هیدروکربنهای نفتی دارای فعالیت جهشزا و سرطانزا هستند ) Tam et al. 2001; Harris et al. 2011 ( و به همین دلیل تبدیل به یکی از نگرانیهای بزرگ برای سلامت عمومی و زیستمحیطی شدهاند. لذا شناسایی کامل منابع و اثرات آنها به منظور مدیریت بهتر منابع آبی ضروری هست ) Yunker and Macdonald, 2003; Hu et al. 2010 (. اگرچه ایران هیچگونه فعالیت نفتی و تولید گاز طبیعی در دریای خزر نداشته است اما ذخایر قابل توجهی داشته و مرکز انتقال و ترابری نفت و گاز طبیعی صادر شده از دیگر کشورهای حاشیه دریای خزر هست ) Tolosaet al. 2004 (. از طرف دیگر نحوه جریانات آب در دریای خزر موجب شده تا آلودگی در طول سواحل ایرانی دریای خزر چرخش و تجمع یابد ( Mohammadi Zadehet al. 2010 (. به طوری که غلظت کل هیدروکربنهای آروماتیک در نمونههای رسوب سطحی مناطق ساحلی کشورهای حوزه خزری ) 103 ایستگاه( در دامنه 2988 - 6 نانوگرم بر گرم وزن خشک گزارش شده است ) Tolosaet al. 2004 ( و میزان آلودگی با منشا نفتی در مناطق کم عمق ساحلی حوضه شمالی خزر، محدود و در مقابل آن آلودگی در حوزه جنوبی، متوسط تا زیاد آلودگی بیان شده است. ماهیان خاویاری به علت رژیم تغذیهای بنتوزخواری 1 بیشتر در معرض و تماس با رسوباتی هستند که محل تجمع عمده آلایندهها نظیر هیدروکربنهای نفتی هستند ( Billard and Lecointre, 2001; Kajiwaraet al. 2003; Hosseini et al. 2008