آزاده فلسفیان - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی
محمد بخشوده - دانشیار بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز

با توجه به نقش موثر قیمت در تخصیص منابع، توزیع درآمد، کاهش نوسانات درآمد، بهره وری عوامل تولید و ایجاد انگیزه در تشکیل سرمایه، سیاستهای قیمت گذاری محصولات کشاورزی از اهمیت ویژه ای برخوردار است . به دلیل اهمیت سیاسی و اقتصادی محصولات کشاورزی، دولت در سه دهه اخیر اجازه نداده است تا قیمت محصولات کشاورزی آزادانه بوسیله نیروهای عرضه و تقاضای بازار تعیین گردد و مداخلات آشکاری را به منظور حمایت از مصرف کنندگان با تولیدکنندگان به قیمت پاره ای از محصولات کشاورزی اعمال نموده است . برای ارزیابی اثر دخالتهای دولت بر انگیزه ای اقتصادی، ً عموما از معیار “ نرخ حمایت اسمی NPR استفاده می شود که محاسبه آن به اطلاعات نسبت ً ا زیادی از جمله قیمت سرمرز نیاز دارد، لذا در این مطالعه کوشش شده از معیار ساده تری که برای پیگیری هدف مزبور قبلاً توسط بخشوده ) ) 2003 معرفی شده استفاده گردد . این معیار که بستگی به قیمت سربسری در سال مبنا و نرخ تورم و قیمت سالانه دارد، اصطلاحاً MPR نامیده می شود . مقدار ص فر برای آن به معنای عدم تحریف قیمت می باشد، در عین حال مقدار منفی بیانگر اعمال مالیات ضمنی بر محصول و مقدار مثبت بیانگر حمایت از آن محصول می باشد . برای محاسبه این معیار و تجزیه و تحلیل آن پنج استان از مناطق مختلف کشور انتخاب شد . داده های موردنیاز برای چهار محصول اصلی کشاورزی هر استان طی سالهای 1374-80 طریق آمارنامه های سازمان جهاد کشاورزی، سازمان مدیریت و ریزی و نیز سایتهای اینترنتی جمع آوری گردید . نتایج حاصله نشان داد که در بیشتر استانها در سال 1374 سیاست حمایت قیمتی اعمال شده است ولی رفته رفته مقدار MPR کاهش یافته، بطوریکه در سال 1379 تقریباً تمامی محصولات دارای مقدار منفیMPRمی باشند . بیشترین نوسانات MPR مربوط به دو محصول پیاز و گوجه فرنگی بوده است، در عوض گندم همواره دارای روند نزولی یکنواخت و با شیب ملایم بود . همچنین مقدار آن تقریباً در تمامی سالها منفی بوده است که نشان دهنده اعمال سیاست مالیات ضمنی بر این محصول می باشد