مصطفی بستاکی - عضو هیئت علمی سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی

بخش کشاورزی در دهه ای اخیر در بیشتر کشورهای درحال توسعه تحت تاثیر انواع سیاست های مداخله گرایانه دولت و با هدف حمایت از این بخش در مقایسه با سای ر بخشهای اقتصادی قرار داشته است . بررسی ادبیات موضوع دلائل ختلف سیاسی، اقتصادی را در تبیین دلائل این حمایتها نشان میدهد . در این میان می توان به ویژگی های خاص بخش کشاورزی و محصولات آن از جمله کاربری بیشتر این بخش در مقایسه با سایر بخشها، بی ثباتی قیمت محصولات کشاورزی و کشش قیمتی پائین عرضه محصولات این بخش، فساد پذیری و عدم امکان ذخیره سازی زیاد این محصولات و از همه مهمتر نقش و اهمیت محصولات کشاورزی در تامین امنیت غذائی جامعه از دلائل اصلی اقتصادی اتخاذ سیاستهای حمایتی در بخش اشاره کرد . این سیاستها طیف گسترده ای از مداخلات را در برمی گیرد که بطور مستقیم و یا غیرمستقیم قیمت و بازار این محصولات را تحت تاثیر قرار می دهند . بخش کشاورزی و زیر بخش های آن در کشور ما نیز در چند دهه اخیر تحت تاثیر این سیاست ها قرار داشته اند . از میان این سیاست ها، بررسی آثار سیاستهای مداخله مستقیم دولت در قیمتگذاری محصولات زیربخش دام و طیور طی دوره 61-78 از جنبه سنجش میزان حمایت از محصولات مورد نظر، موضوع اصلی این مقاله را تشکیل می دهد . کالاهای مورد بررسی در این تحقیق شامل گوشت گاو، گوشت مرغ و تخم مرغ می باشد . بررسی آثار این سیاستها با استفاده از ابزارهای نرخ حمایت اسمی و مؤثر بهره گیری از قیمتهای مرزی و “ معادل قیمتهای مرزی ” انجام خواهد شد . بدین منظور 4 نوع نرخ حمایت اسمی در گزینه های مختلف نرخ ارز و یک نرخ حمایت مؤثر برای هر یک از کالاها طی دوره مذکور محاسبه گردیده است . نتایج نشان میدهد : • میانگین نرخ حمایت اسمی برای اثر مداخله مستقیم قیمت در مورد کالاهای مورد بررسی ( بجز در مورد گوشت مرغ و تخم مرغ در گزینه نرخ ارز اسمی ) مثبت می باشد و این اثرات بسته به نرخ ارز مورد استفاده در تبدیلهای مرزی به پول داخلی متفاوت می باشد . • میانگین نرخ حمایت مؤثر برای اثر مداخله مستقیم دولت در مورد کلیه کالاها می باشد . • در بین انواع مختلف کالاها بترتیب گوشت گاو، گوشت مرغ و تخم مرغ بیشترین میزان نرخ حمایت اسمی و مؤثر را داشته اند . • نرخ حمایت از کالاهای مورد بررسی درگزینه نرخ ارز واقعی مقدار حمایت بشتری از آنها را در مقایسه با نرخ ارز اسمی نشان می دهد

سیاستهای حمایتی – سیاستهای مداخله قیمت – “ نرخ حمایت اسمی و مؤثر ” – “ قیمتهای مرزی ” و “ معادل قیمتهای مرزی