اسماعیل علی اکبری - استاد تمام دانشگاه پیام نور تهران
سیدمهدی موسی کاظمی - دانشگاه پیام نور
علی نجات ترکمان - دانشگاه پیام نور

گردشگری مذهبی نوعی از گردشگری است که شرکت کنندگان در آن به دلایل مذهبی انگیزه می گیرند. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش پذیری گردشگری مذهبی در نظام برنامه ریزی شهر قم است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی توسعه ای و از نظر روش توصیفی- تحلیلی بوده است. داده های حاصل از پژوهش با روش اسنادی و میدانی مبتنی بر نظرات ۳۵ نفر از خبرگان و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخت جمع آوری گردید. یافته های پژوهش نشان داد؛ تا برنامه پنجم در هیچ سند یا برنامه بالادستی به طور مستقیم به گردشگری مذهبی اشاره ای نشده است. اولویت بندی مولفه ها نشان داد، حرم حضرت معصومه(س)، مسجد مقدس جمکران و اماکن مذهبی در توسعه کاربری های شهر قم مهمترین مولفه ها شناخته شده و برنامه ریزان و مسئولین سطوح منطقه ای و برنامه ریزان سطح ملی و کلان پایین ترین رتبه را از نظر کارشناسان در بین مولفه ها داشته اند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که توجه نظام برنامه ریزی به گردشگری مذهبی در شهر قم و کل کشور متوسط به پائین و کم است. بنابراین، گردشگری مذهبی به عنوان یک واقعیت اجتماعی و فرهنگی نقش اساسی در توسعه پایدار گردشگری شهر قم و کشور دارد و مجریان، برنامه ریزان و کنشگران با تهیه و اجرای برنامه های توسعه می توانند موجبات توسعه گردشگری مذهبی را در ابعاد مختلف آن فراهم آورند.

گردشگری مذهبی، برنامه ریزی شهری، توسعه شهری، شهر قم