احمد قنبری - دانشگاه زابل
احمد احمدیان - استادیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربت حیدریه
محمد گلوی - دانشگاه زابل

زیره سبز (Cuminum cyminum ) یکی از مهمترین و اقتصادی ترین گیاهان دارویی است که می تواند در مناطق خشک و نیمه خشک ایران برای کشاورزی در شرایط کمبود آب حائز اهمیت فراوانی باشد. برای تعیین اثرات دفعات آبیاری و کود دامی بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه زیره سبز، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی ۸۳-۱۳۸۲ در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی زهک از توابع شهرستان زابل انجام شد. تیمار های آزمایش شامل: دفعات آبیاری در سه سطح (دو بار آبیاری: همزمان با کاشت و پس از استقرار کامل۱I، سه بار آبیاری: همزمان با کاشت و پس از استقرار کامل و مرحله آغاز گلدهی۲I، چهار بار آبیاری: همزمان با کاشت و پس از استقرار کامل و مرحله آغاز گلدهی و مرحله شروع پر شدن دانه۳I) و کود دامی در دو سطح (عدم مصرف کود دامی۱F ، مصرف ۲۰ تن در هکتار کود دامی ۲F) بودند. نتایج نشان داد که صفات تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در گیاه، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، کاه و دانه بطور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای آبیاری واقع شدند. عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه با استفاده از کود دامی افزایش معنی داری داشت. بیشترین عملکرد دانه وعملکرد بیولوژیک و تعداد چتر در گیاه در تیمار سه بار آبیاری با مصرف کود دامی و پس از آن در تیمارچهاربار آبیاری با مصرف کود دامی مشاهده شد. تفاوت معنی داری بین تیمارهای ۲F۱I و ۱F۲I و۱F۳I در مورد اجزاء عملکرد و عملکرد دانه مشاهده نشد که نشان می دهد در صورت استفاده از کود دامی می توان از دفعات آبیاری کاست و عملکرد مناسب را بدست آورد. تیمار دوبار آبیاری بدون مصرف کود، کمترین عملکرد دانه و بیولوژیکی، تعداد چتر در بوته و بیشترین وزن هزار دانه را داشت. برتری تیمار مصرف کود نسبت به عدم مصرف کود در اثر دوبار آبیاری به بیشتر بودن تعداد دانه در چتر در تیمار مصرف کود دامی نسبت داده می شود. عملکرد دانه و بیولوژیک با تعداد چتر در بوته و تعداد بذر در بوته همبستگی مثبت و بالایی داشت.