حسین شریعتی - دانشآموخته دکتری رشته علوم و مهندسی آب- سازه های آبی،دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
سعید رضا خداشناس - استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
کاظم اسماعیلی - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

استفاده از محیط متخلخل به جای صفحات مشبک، از روش های نوین آبگیری در رودخانه های کوهستانی می باشد. در این پژوهش با در نظر گرفتن شرایط منطبق بر واقعیت رفتار هیدرولیکی و ساخت مدل آزمایشگاهی در کانالی به طول ۱۰ متر، عرض ۳۰ و ارتفاع ۵۰ سانتی متر و در نظر گرفتن پنج دبی ورودی، سه طول، سه ارتفاع، سه شیب، شش نوع سنگدانه برای آبگیر کفی محیط متخلخل، تاثیر توام این عوامل بر میزان دبی انحرافی از آبگیر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش ها نشان داد با افزایش دبی جاری در کانال، میزان دبی انحراف روند افزایشی دارد ولی بتدریج و با افزایش دبی ورودی از شدت جریان انحرافی تقریبا کاسته شده و نهایتا به مقدار ثابتی می رسد. افزایش قطر سنگدانه های محیط آبگیر افزایش دبی انحرافی از آبگیر را بهمراه دارد به گونه ای که بیشترین نسبت دبی انحرافی به دبی ورودی مربوط به دانه بندی نوع G۴ به میزان ۹۰ درصد بود. افزایش ضریب یکنواختی مصالح داخل آبگیر موجب پرشدن خلل و فرج و کاهش تخلخل و به تبع آن کاهش مجاری عبور جریان و تقلیل ۴ تا ۶ درصدی دبی انحرافی از آبگیر شد. افزایش طول آبگیر از L۱ به L۳ و افزایش ارتفاع از H۱ به H۳ موجب افزایش دبی انحرافی از آبگیر و افزایش شیب سطح آبگیر از ۰ به ۲۰% باعث کاهش میزان دبی انحرافی گردید. در نهایت با استفاده از تحلیل ابعادی و داده های بدست آمده از آزمایش ها رابطه ای برای محاسبه ضریب دبی آبگیر کفی متخلخل ارائه شد.

محیط متخلخل، آبگیرکفی، ضریب انحراف.