آریا ابوعلی - دانشجوی کارشناسی ارشد؛ موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران
حبیب رحیمی - دانشیار؛ موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران
محمد فروتن - استادیار؛ دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران
احمد زارعان - استادیار؛ گروه مهندسی عمران، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران

بررسی ویژگی های هندسی و ریخت زمین ساختی گسل های پویا، به عنوان چشمه های لرزه زا، یکی از بنیادی ترین گام ها جهت ارزیابی تحلیل خطرلرزه ای در نواحی شهری است. با توجه به موقعیت زمین ساختی گستره کلان شهر تهران و قرارگیری آن در جنوب کوهپایه البرز مرکزی، به عنوان بخشی از کمربند لرزه خیز آلپ-هیمالیا، رخداد زمین لرزه های بزرگ و متوسطی را در گذر زمان تجربه کرده است. لذا، شناسایی و گرد آوری اطلاعات پیرامون گسل های پویا در این گستره شهری، امری ضروری است. با توجه به تدفین برخی از پهنه های گسلی این گستره با پوشش نهشته های آبرفتی کواترنری، بهره گیری از روش های مطالعات زیرسطحی همانند لرزه نگاری برای شناسایی ویژگی های هندسی چنین گسل هایی و ردیابی آنها در ژرفا اجتناب ناپذیر است. با توجه به پیچیدگی های اجرایی و هزینه های عملیات لرزه نگاری در مناطق شهری، در پژوهش حاضر از پردازش ارتعاشات محیطی همانند مایکروترمور ها و خردلرزه ها به عنوان یکی از روش های لرزه نگاری غیرفعال بهره گرفته شده است. در این بررسی، به منظور شناسایی پهنه های گسلی کور پیرامون برج میلاد، در ابتدا با انجام مطالعات ریخت زمین ساختی، دگرشکلی های سطحی مرتبط با کارکرد گسل ها شناسایی شد. در ادامه، با توجه به شناسایی جایگاه و راستای ساختارهای گسلی و تاقدیس پردیسان، پروفیل لرزه ای طراحی و برداشت شده است. با به کارگیری و پردازش ارتعاشات محیطی به کمک روش نسبت طیفی مولفه افقی به قائم (HVSR)، با هدف برآورد پارامتر های دینامیکی رسوبات کواترنری، در درازای پروفیل لرزه ای، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. از جمله پارامتر های دینامیکی رسوبات، فرکانس (پریود) اساسی و ضریب (دامنه) تقویت شدگی امواج در رسوبات هستند که با محاسبه و شبیه سازی آن ها در یک برش عرضی دوبعدی، ضخامت رسوبات و آنومالی های موجود در ژرفا برآورد شده است. با بررسی آنومالی ها در ساختار زیر سطحی برآورد شده و انطباق آن ها با مطالعات ریخت زمین ساختی نشانه-هایی از کارکرد پهنه گسلی کور پردیسان شناسایی و ارائه شده است.

پردازش ارتعاشات محیطی, روش HVSR, گستره کوهپایه تهران, گسل پردیسان