فرزین باقری شیخانگفشه - دانشجوی دکترای تخصصی روانشناسی، دانشگاه تربیت مدرن، تهران، ایران
رسول محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
ستاره دریایی - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
الناز صادقی چوکامی - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

پژوهشها نشان داده اند که خواب برای تکامل و بقاء مغز ضروری بوده و ظرفیت مغز را برای اعمال شناختی، افزایش میدهدو محرومیت از خواب باعث اختلال در اعمال شناختی میشود. هدف از مقاله مروری حاضر، بررسی اثرات محرومیت ازخواب بر یادگیری و حافظه با تاکید بر نقش هورمونهای جنسی میباشد. به منظور بررسی این موضوع، مقالات در پایگاههای اطلاعاتیGoogle Scholar ،PubMed ،Scopus Database جستجو شدند. کلمات مورد استفاده در هنگام جستجو شامل محرومیت از خواب، خواب، یادگیری و حافظه، هورمونهای جنسی، شکل پذیری سیناپسی و اعمال شناختی بودند که سرانجام، ۳۸ منبع در این موضوعات مورد بررسی درار گرفت. تحقیقات نشان دادهاند که محرومیت از خواب باعث اختلال در تقویت طولانی مدت یادگیری و حافظه میشود و بیان ژن و میزان پروتئینهای هیپوکمپ که در حافظه و یادگیری و شکل پذیری سیناپسی دخیل میباشد را مختل میکند. مطالعات نشان داده اند که اعمال شناختی مانند حافظه و یادگیری همچنین جنبه های مختلف خواب از جمله کیفیت و الگوی آن در دو جنس متفاوت میباشد. تغییر در الگوی خواب، اغلب با عوامل هورمونی به خصوص هورمونهای جنسی مرتبط است. بنابراین، هورمونهای جنسی بر ساختار مغز، رفتار، یادگیری و حافظه تاثیر میگذارد. از دست دادن عملکرد هورمونی با اختلالات خواب همراه بوده و یادگیری و حافظه را به ویژه در زنان کاهش میدهد. میتوان نتیجه گرفت که هورمونهای تخمدان ممکن است نقش حفاظتی در برابر اختلال یادگیری و حافظه در زنان محروم از خواب ایفاء کند.

حافظه، محرومیت خواب، یادگیری، هورمونهای جنس