شراره شیعتی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ایران
جلیل خارا - دانشیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ایران
عبداله حسن زاده قورت تپه - استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

در بین انواع مختلف میکوریز، میکوریز آربوسکولار، رایج ترین نوع همزیستی مسالمت آمیز بین میکروارگانیسم های خاکزی و گیاهان می باشد که اهمیت اکولوژیک و اقتصادی فراوانی دارد. پرتو UV به دلیل افزایش تولید گونه های فعال اکسیژن به عنوان یک عامل ایجادکننده تنش های اکسایشی شناخته شده است. موضوع این تحقیق بررسی کاربرد میکوریز بر صفات فیزیولوژیکی گیاه کتان (Linum usitatissimum L.) تحت تنش فرابنفش بود. گیاهان کتان در دو گروه میکوریزی و غیرمیکوریزی در شرایط ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی با دمای محیطی ۱۸ تا ۲۹ درجه سانتی گراد کشت داده شدند. گیاهان میکوریزی با مایه تلقیح حاصل از کشت Glomus etunicatum و Glomus versiforme آغشته شدند. ۲۱ روز بعد از کشت، یک سری از گلدان ها به عنوان شاهد انتخاب شده و بقیه به مدت ۱۴ روز و هر روز به مدت ۱ ساعت تحت تنش UV-B (با طول موج ۳۱۲ نانومتر) قرار گرفتند. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی شامل سه تیمار میکوریزی (دارای G. etunicatum، G. versiforme و بدون میکوریزا)، دو تیمار UV (با UV و بدون UV) و سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که میزان رنگیزه های فتوسنتزی، میزان قند محلول و میزان پروتئین محلول در گیاهان تحت تیمار UV-B نسبت به شاهد کاهش یافت و این کاهش در نمونه های میکوریزی کمتر از نمونه های غیرمیکوریزی بود. از سوی دیگر، فعالیت آنزیم های پاداکسایشی تحت تاثیر تابش فرابنفش افزایش یافت؛ به نحوی که این افزایش در گیاهان میکوریزی بیشتر از نمونه های غیرمیکوریزی بود. همچنین آنالیز داده ها نشان داد که میزان مالون دی آلدئید در گیاهان تحت تابش UV-B نسبت به شاهد افزایش یافت. این افزایش در نمونه های میکوریزی کمتر از نمونه های غیرمیکوریزی بود. بنابراین با بررسی مطالب فوق نتیجه گیری شد که پرتو UV-B اثرات زیان باری بر روی رقم شاهین دژ دارد و همزیستی میکوریزی با دو گونه قارچی فوق می تواند از برخی جهات این تنش را تا حدودی تخفیف دهد. همچنین مشاهده شد که تاثیر مثبت همزیستی در حضور گونه Glomus versiforme بهتر از گونه Glomus etunicatum می باشد.

میکوریز آربوسکولار, گلوموس, میزان مالون دی آلدئید, میزان قند محلول