فاطمه حسن­زاده - Tabriz University, Tabriz, Iran.
محمود تورچی - Tabriz University, Tabriz, Iran.
محمد مقدم واحد - Tabriz University, Tabriz, Iran.
سعید اهری­زاد - Tabriz University, Tabriz, Iran.
مهدی غفاری - Agricultural and Natural Resources Research Center of Khoy, West Azerbaijan, Iran.

های اینبرد و نیز اجزای واریانس ژنتیکی برای خصوصیات مختلف زراعی است. بدین منظور ۲۰ هیبرید حاصل از تلاقی پنج لاین از ترکیب­پذیری عمومی بهتری برخوردار بودند. دو ترکیب ۲۶R۵۲ و × بالاترین ترکیب­پذیری خصوصی را داشتند. نتایج این بررسی نشان داد که به دلیل وجود تنوع ژنتیکی در مواد ژنتیکی اصلاحی از نظر خصوصیات زراعی و وجود ترکیباتی با قابلیت ترکیب پذیری مطلوب، با اعمال روش های مبتنی بر گزینش و دورگ گیری امکان تولید هیبریدهای برتر آفتابگردان وجود دارد.تولید موفقیت­آمیز ارقام هیبرید آفتابگردان نیازمند اطلاع از قابلیت ترکیب­پذیری لاین­خویش­آمیخته نر عقیم سیتوپلاسمی با چهار لاین برگرداننده باروری در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۸۸ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه تبریز مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج حاصل اختلاف معنی­داری بین هیبریدها از نظر بیشتر خصوصیات اندازه گیری شده وجود داشت که امکان برآورد اجزای واریانس ژنتیکی از طریق روش لاین × تستر را فراهم کرد. نتایج نشان داد که صفات ارتفاع بوته، قطر طبق، وزن هزار دانه و درصد روغن تحت کنترل اثرات افزایشی بود. در صفات زمان شروع گل دهی، قطر ساقه و عملکرد دانه اثرات فوق غالبیت مشاهده شد که بیانگر کارایی گزینش و دورگه­گیری به ترتیب برای اصلاح این صفات می­باشد. از نظر عملکرد دانه لاین نر عقیم ۵۲ و تستر ۵۰R × ۵۰R۲۲۲ بالاترین ترکیب­پذیری خصوصی را داشتند. نتایج این بررسی نشان داد که به دلیل وجود تنوع ژنتیکی در مواد ژنتیکی اصلاحی از نظر خصوصیات زراعی و وجود ترکیباتی با قابلیت ترکیب پذیری مطلوب، با اعمال روش های مبتنی بر گزینش و دورگ گیری امکان تولید هیبریدهای برتر آفتابگردان وجود دارد.

Gene action, General and specific combining ability, Line × tester analysis, Sunflower, اثر ژنی, ترکیب پذیری عمومی و خصوصی, تجزیه لاین × تستر, آفتابگردان