میثم هژبری - زمین شناسی نفت شرکت پترو اسماری
محسن مهمیدی - زمین شناسی نفت شرکت پترو اسماری

در دهه های گذشته با توجه به افزایش قیمت سوخت های فسیلی، بررسی منابع نامتعارف هیدروکربوری به ویژه شیل های نامتعارف از سوی بسیاری از کشورها از جمله ایالت متحده آمریکا مورد توجه قرار گرفته است. شیلها سنگ های رسوبی دانه ریزی هستند که در محیط های آرام رسوب می کنند و تخلخل بالا و نفوذپذیری بسیار پایینی در حد نانودارسی دارند. شیل، بسته به مقدار و نوع مواد آلی و میزان پختگی می تواند هم به عنوان شیل نفتی و هم شیل گازی شناخته شود. در مقاله پیش رو خصوصیات این دسته از منابع نامتعارف مرور گردیده است. از نظر خواص شیمیایی، در مقایسه با نفت خام، نفت شیل سنگین و ویسکوز بوده و به علت وجود مقادیر بالای ترکیبات اکسیژن دار و نیتروژن دار، دارای گراویته ویژه بالا در حدود ۹ / ۰ - ۱ است. خواص مکانیکی شیل نفتی تحت تاثیر درجه حرارت بوده و خصوصیات مکانیکی آن در شرایط دمایی مختلف متغیر است. آنالیزهای پتروفیزیکی نمونه های شیلی شامل محاسبه تخلخل، اشباع آب، چگالی و ... بوده که با داده های حاصل از تجزیه مغزه کالیبره می شوند. تکنیک های چاه پیمایی توسعه یافته برای شیل های نفتی، برای شیل های گازی هم کاربرد دارند. شیل های نفتی با استفاده از حفاری سطحی و یا برجا برداشت می شوند. شیل گازی به عنوان سنگ دانه ریز غنی از مواد آلی دارای ذخیره اقتصادی گازی تعریف می شود. گاز می تواند در شکستگی ها، منافذ و یا به صورت جذب شده در سطح رس یا کروژن حضور داشته باشد. شیل های گازی با برانگیختگی از طریق شکستگی برداشت خواهند شد. پارامترهای بررسی شیل های گازی شامل مقدار کل کربن آلی و میزان بلوغ است. وجود شیل های نفتی و گازی در ایران به اثبات رسیده است.

شیل گازی ، شیل نفتی ، نفت ، کربن الی ، شکستگی