کرامتاله زیاری - استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
احمد پوراحمد - استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
حسین قهرائی - دانشجوی دکتری دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

پیدایش شهرها و سابقۀ شهرنشینی در ایران قدمت زیادی دارد، اما افزایش و توسعۀ سریع شهرها به دهه‌های اخیر مربوط است. چنانچه در طول نیم قرن گذشته جمعیت شهرنشین کشور از 4/31 درصد در سال 1335 به 71 درصد در سال 1390 افزایش یافت. تعداد شهرها نیز از 199 به 1300 رسید. در پی گسترش و توسعۀ شهرها، سیاست‌های زمین‌شهری و نحوۀ اجرای آن مورد توجه قرار گرفت؛ زیرا زمین بستر توسعۀ شهر و عامل اصلی در شکل‌گیری توسعه و گسترش شهرهاست. همچنین باید توجه داشت که طرح جامع شهری (درصورت رفع نارسایی‌ها) سازندۀ پایه‌ها و اصول قدرتمند قانونی برای تصمـیم‌گیری درمورد مقولۀ اراضی شهری است و استفاده مؤثرتر از منابع عمومی جامعه را امکان‌پذیر می‌کند. بدین‌منظور هدف پژوهش بنیادی-کاربردی و توصیفی-تحلیلی حاضر، بررسی نارسایی‌های طرح‌های جامع و ارزیابی سیاست‌های زمین‌شهری و تأثیر آن‌ها در توسعۀ فیزیکی شهر اصفهان است. نتایج نشان می‌دهد تعیین سیاست‌های کلی زمین و اهداف توسعۀ شهر بدون طرح جامع امکان‌پذیر نیست. همچنین طرح‌های جامع (در صورت رفع نارسایی‌ها و ارائۀ مدل) قابلیت کاربرد بالایی برای تعیین سیاست‌های کلی زمین و اهداف توسعۀ شهر دارند. در صورتی که سیاست‌های زمین‌شهری با اهداف توسعۀ طرح‌های جامع هماهنگ شود، قطعاً از ناهنجاری‌ها و گسترش بی‌رویۀ شهرها (از جمله اصفهان) جلوگیری خواهد شد.

توسعۀ فیزیکی, طرح جامع, سیاست‌های زمین‌شهری, شهر اصفهان