نقش تعلیمات دین زرتشت در شکل گیری معماری سبز در ایران باستان

کیش زرتشتی، قدیمیترین و دشوارترین دین زنده و دین رسمی سه شاهنشاه بزرگ ایرانی بوده است. از جمله ویژگی های اینکیش توجه به محیط زیست و تاثیرات ویژه آن در هنر و معماری است. ایرانیان باستان بر این باور بودند که جهان از چهار آخشیجیا عنصر بنیادی به وجود آمده؛ آب، آتش، باد و خاک. ایرانیان در مورد ردهی این چهار گوهر نگرشهای مختلفی داشتند از جملهدر برخی موارد این چهار عنصر ایزد یا خداوندگاری بودند که در مدح آنها در اوستا مطالب بسیاری عنوان شده است. اهمیتی کهدین زرتشت برای حفظ و حمایت محیط زیست قایل شده باعث آمده است که عدهای از دانشمندان دین زرتشت را نخستین دینحفظ محیط زیست و بنیان گذار معماری سبز نام دهند. نمود این آموزهها و توجه خاص در قالب معماری معابد آناهیتا (ایزدبانویآب و نماد باروری)، استودان یا دخمه (جهت جلوگیری از آلودگی خاک) و آتشکده (محل نگهداری آتش) بروز کرده است. از آنجاکه تاثیرگذاری انسان به عنوان یکی از موجودات زیستی کرهی زمین به خصوص در چند قرن اخیر تاثیرگذاری منفی بوده وموجب تخریب، تغییر و دگرگونی چرخهی طبیعی و محیط زیست گردیده است، مطالعه و بررسی جایگاه محیط زیست و معماریهمساز با آن در ایران باستان از اهمیت بالایی برخوردار است.

کلیدواژه ها:

محیط زیست ، زرتشت ، آناهیتا ، استودان ، آتشکده