بررسی اثر سدهای اصلاحی رسوب گیر خشکه چین در طول آبراههها در ترسیب مواد ریز دانه (مطالعه موردی :حوزه دم تنگ داراب)

یکی از روش های ساده برای کنترل فرسایش ،مهار سیلاب و کاهش خسارات سیل در آبراهه های حوزه آبخیز،احداث سدهای اصلاحی خشکه چین است.برای بررسی عملکرد این نوع سدها در ترسیب رسوبات ریزدانه در آبراهه ها،دو آبراهه در حوزه ی دم تنگ شهرستان داراب که دارای سدهای اصلاحی خشکه چین با عمر بیش از 15 سال بودند،بررسی شدند.در هر آبراهه سه سد اصلاحی با ترتیب در بالادست آبراهه (شماره 1) ،میانه آبراهه (شماره 2) و پایین دست آبراهه (شماره 3) انتخاب شدند.از رسوبات ترسیب شده پشت این سدها ،همچنین خاک طبیعی کنار آن ها و همچنین بستر عادی آبراهه نمونه هایی از عمق 0-30 سانتی متر به صورت مخلوط تهیه و با آزمایش ها ی هیدرومتری و دانه بندی تعیین بافت گردیدند.بر اساس نتایج غالب رسوبات پشت سدها نسبت به خاک مناطق حاشیه ی آبراهه ها و بستر عادی رودخانه ریز بافت تر بدست آمد.مقایسه ی منحنی های دانه بندی پشت سدها نشان داد در بیشتر آبراهه ها سدهای شماره 3 (انتهایی) از عملکرد نسبی بهتری برخوردار هستند و سدهای شماره 1و2 (ابتدایی و میانی )به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند.بطور کلی نتایج بیانگر آن است که رسوبات آبراهه ها نسبت به خاک منطقه ریزبافت تر هستند که نشانگر عملکرد خوب این سدها در ترسیب رسوبات ریزدانه است.این بررسی ها نشان می دهند وقتی هدف اصلی از احداث این گونه سازه ها ترسیب رسوبات ریزدانه باشد بهتر است در پایین دست آبراهه احداث شوند.

کلیدواژه ها:

آبراهه ، حوزه دم تنگ شهرستان داراب ، رسوبات ریزدانه ، سدهای اصلاحی ، سدهای خشکه چین