تبیین اصول طراحی مجتمع های مسکونی با رویکرد ارتقای تعاملات اجتماعی

به دلیل رشد فزاینده شهرنشینی در دهه های اخیر در ایران، الگوی تولید مسکن نیز مانند کشورهای دیگر به تدریج تغییر یافته و لزوم ایجاد تعداد زیادی مسکن، توجه و حساسیت لازم در جهت طراحی مطلوب را کاهش داده است. طراحی مجموعه های مسکونی امروزی در ایران به دلیل عدم توجه به نیازهای مختلف انسانی و در نظر نگرفتن پیامدهای روانشناختی آن، زندگی فردی و اجتماعی ساکنین را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است. از جمله نیازهای فراموش شده انسانها در این طراحی ها، نیاز به خلوت و تعامل اجتماعی می باشد. امروزه انسانها به دلایل مختلف ملزم به زندگی به صورت جمعی و در مجموعه های چندین خانواری هستند، اما نهتنها از مزایای زندگی جمعی برخوردار نیستند بلکه این امر را عاملی برای مزاحمت و خدشه دار شدن حس خلوت، حریم خصوصی وزندگی فردی خود می دانند. این موضوع باعث بروز مشکلات و نابسامانی هایی در زندگی ساکنین شده و در نتیجه روز به روز انسانها را از هم دورتر و تنهاتر می سازد. در واقع بایستی بتوان تعادلی میان خلوت و تعامل اجتماعی انسانها ایجاد کرد که این امر به وسیلهمفاهیم کالبدی و همچنین مفاهیم فرهنگی اجتماعی که زمینه های روانی را ایجاد می کنند، میسر است. با توجه به اینکه در -فرهنگ ایرانیان از دیرباز همسایگی و هم محله ای بودن رابطه ای بسیار صمیمی تلقی می شده و همسایگان خانواده ای بزرگ را تشکیل می دادند، پس اگر امروز در شهرهای ایران همسایه ها با هم بیگانه شده اند و فضای محله های مسکونی سرد و خشک است، به این دلیل است که در طراحی مجموعه ها و محله های مسکونی، صمیمیت و زندگی اجتماعی جایگاهی ندارد. بنابراین با توجه بهاهمیت وجود روابط و تعاملات اجتماعی بین انسان ها در دنیای امروزی، و نظر به پیشینه فرهنگی ایرانیان در زمینه روابط همسایگی وبا توجه به خلأ علمی پژوهشی در مورد الگوهای متفاوت مجتمع های مسکونی در کشور، پژوهش حاضر بر آن است که به راهکارها و -ایده هایی که می توانند در برنامه ریزی، طراحی و ساخت مجتمع های مسکونی و در جهت بهبود روابط همسایگی مد نظر قرار گیرند،بپردازد. بدین منظور در این رساله پس از بیان نمودن مباحث مختلف در حوزه رفتارها و روابط اجتماعی انسان ها به ابعاد و معیارهای طراحی مجتمع های مسکونی جهت افزایش تعاملات اجتماعی ساکنین پرداخته و برخی از این اصول را در سه مجتمع مسکونی با الگوهای طراحی متفاوت مقایسه می کند. در فرآیند این بررسی، از نظرات ساکنان سه نمونه، مورد مطالعه برای ارزیابی کمی و باکمک آزمون های آماری مربوط استفاده گردیده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که عوامل مختلفی از جمله همگنی اجتماعی ساکنین مجتمع ها و به کارگیری الگوهای موثر طراحی جهت ایجاد شرایط امن، جذاب و راحت برای حضور تمامی اعضای خانواده هادر فضاهای عمومی مختلف مجتمع، اعم از فضاهای باز یا بسته طراحی شده، تأثیر بسزایی در افزایش روابط و تعاملات اجتماعیهمسایگان دارد که با بکارگیری این اصول در طراحی مجموعه های مسکونی آینده بتوان در حد امکان از آسیب های اجتماعی مربوطه جلوگیری کرد و مجتمع های مسکونی با کیفیت مطلوب به شهروندان ارائه شود که ساکنین علاوه بر احساس آرامش و رضایت از خانه خصوصی خود، زندگی اجتماعی موفقی را نیز در کنار همسایگانشان داشته باشند.

کلیدواژه ها:

مجتمع های مسکونی ، تعاملات اجتماعی ، روابط همسایگی ، معیارهای طراحی محوطه مجتمع ، فعالیت های جمعی