ارزیابی عوامل موثر بر کیفیت آب زیرزمینی دشت مهربان (شرق آذربایجان شرقی) با استفاده از روش های آماری و هیدروشیمیایی

دشت مهربان با وسعت 219 کیلومترمربع، در شمال غربی کشور و درشرق استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این دشت از نظر تقسیمات هیدرولوژیکی، قسمتی از حوضه آبریز دریاچه ارومیه و زیر حوضه رودخانه تلخه رود محسوب می شود. تنها منبع تامین آب شرب دشت مهربان منابع آب زیرزمینی می باشد ولی تاثیر سازندهای زمین شناسی، تبخیر زیاد و ورود رودخانه های شور باعث شوری منابع آب زیرزمینی منطقه گردیده است. لذا باتوجه به اهمیت کیفیت آب در سلامتی انسان و همچنین در مصارف مختلف ، میبایستی بررسی های بیشتری بر روی کیفیت آب صورت گیرد تا مقدمات لازم برای مدیریت و استفاده بهینه از منابع آب جهت مقابله با خطرات و بهبود کیفیت آب صورت گیرد. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی منطقه و تعیین عوامل موثر برآن به وسیله تلفیقی از روش های آماری (تحلیل عاملی) و روش های هیدروشیمیایی (نمایه های اشباع و نمودارهای ترکیبی) می باشد. نتایج تحلیل عاملی نشان دهنده سه عامل موثر در ترکیب شیمیایی آب شامل 1- عوامل زمین زاد(نظیر انحلال کانی های تبخیری و گچی) و انسان زاد ( مصرف کودهای شیمیایی)، 2- انحلال هالیت و نفوذ آب های کلروره سدیک از رودخانه آجی چای و 3- تغذیه ناشی از بارندگی می باشد. نتایج محاسبه شاخص اشباع کانی ها نشان دهنده حالت فوق اشباع نسبت به آراگونیت، کلسیت و دولومیت و تحت اشباع نسبت به انیدریت، ژیپس و هالیت می باشد و نتایج نمودارهای ترکیبی نشان داد که فرآیند هایی نظیر انحلال هالیت، ژیپس، دولومیت و تبادل یونی، کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی را تحت تاثیر قرار می دهند.

کلیدواژه ها:

شاخص اشباع ، تحلیل عاملی ، دشت مهربان ، نمودار ترکیبی ، هیدروشیمیایی