بررسی تأثیر تغییرات دمای هوا بر میزان تبخیر و تعرق گندم دیم (مطالعه موردی شهرستان سنندج واقع در استان کردستان

یکی از مهمترین مسایل قرن حاضر، مسئله گرمایش جهانی است. گرمایش جهانی به دلیل اثر گـلخانه ای تشدید شده و انتظار می رود که موجب تغییراتی در متغیر های اقلیمی مختلف نظیر دما، بارش، رطوبت هوا و تابش خورشیدی گردد. دمای هوا یکی از مهمترین شاخص های تغییر اقلیم در مقیاس جهانی و منطقه ای است. تبخیر و تعرق بعد از بارش اصلی ترین جزء چرخه هیدرولوژیکی است که نیاز آبی گیاه را مشخص می کند. فاکتورهای اصلی که بر نیاز آبی گیاهان (یا تبخیر و تعرق) موثرند وابسته به چندین پارامتر اقلیمی نظیر رواناب، بارش و ساعات آفتابی می باشند. هر گونه تغییر در این پارامترهای اقلیمی در اثر تغییر اقلیم بر تبخیر و تعرق گیاه نیز تأثیر گذار خواهد بود. در این تحقیق اقدام به بررسی تغییرات دمایی 20 ساله شهرستان سنندج و ارتباط آن با میزان تبخیر و تعرق گندم دیم با استفاده از داده های هواشناسی ایستگاه سینوپتیک سنندج گردید. ابتدا داده های مورد استفاده از روش پیشنهادی نشریه فائو 56 مورد تصحیح قرار گرفتند. به منظور برآورد مقدار تبخیر و تعرق گیاه گندم از نرم افزار کراپ وات استفاده شد. پارامترهای هواشناسی مورد استفاده شامل دمای هوای ماکزیمم و مینیمم، رطوبت نسبی ماکزیمم و مینیمم، ساعات آفتابی و سرعت باد بودند. نتایج بررسی داده های به دست آمده نشان داد که تغییرات دمایی از روند صعودی در طی دوره 20 ساله برخوردار بوده است. همچنین بررسی میانگین دمایی سالانه داده ها نشان داد که تغییرات دمایی در طول دو دهه در سطح شهرستان قابل توجه بود. از طرف دیگر میزان تبخیر و تعرق در دوره 1996 تا 2005 حداکثر مقدار را دارا بوده، اما بعد از آن با اینکه دما در طول دو دهه در حال افزایش بوده، تبخیر وتعرق تغییرات محسوسی نداشته است و در توجیه این مسئله می توان گفت که تغییرات دیگر عوامل اقلیمی مانع از تغییرات محسوس تبخیر و تعرق شده است.

کلیدواژه ها:

تبخیر و تعرق ، تغییرات اقلیم ، دما