نقش حواس غیر دیداری در کیفیت فضای پیاده

زنده سازی فضاهای پیاده، یکی از مهم ترین دغدغه های معماران و طراحان شهری است که امروزه با تسلط طراحی سواره محور، به فراموشی سپرده شده است. با توجه به اینکه محور اصلی ساماندهی فضاهای شهری، مبتنی بر نیازهای شهروندان است و هر یک از دو گروه مخاطبان شهری (سواره- پیاده) سطوح مختلفی از حواسشان تحریک می شود، لذا کشف و تبیین عواملی که در ادراک هر یک از دو گروه مؤثرند، بسیار حائز اهمیت خواهد بود. از آنجایی که شاخص ترین حس انسان، حس بینایی است، حواس غیربصری از توجه طراحان مهجور مانده است. با توجه به اینکه مخاطب پیاده یا طیف وسیعی از حس گرهای فعال (لامسه، شنوایی، بویایی و بینایی) قدم در پیاده راه شهر می گذارد، سوال اساسی این است که شهر تا چه اندازه ای برای او قابل لمس و شنیدن است؟ با حضور شهروند در فضای پیاده، مقیاس شهری تغییر می کند و فضاها در نمایی بسته در مقابل او قرار می گیرند. این تعامل نزدیک، بستر مساعدی را برای فعال شدن دیگر حواس فراهم می آورد. با شناخت کیفیت های غیربصری مورد نیاز محورهای پیاده و بهره گیری از محرک های مناسب در شهر، زندگی به فاضهای پیاده بازخواهد گشت. بنابراین دخالت دادن تمامی حواس در ادراک یک فضا، بستری برای تعلق به مکان در آن فضا را به همراه خواهد داشت. مقاله حاضر با توجه به نقش کلیدی حواس غیربصری در ادراک شهروندان، به بررسی تفاوت ادراکی مخاطبان سواره و پیاده پرداخته و راهکارهای محرک حواس غیر بصری در پیاده راه ها را تبیین کند.

کلیدواژه ها:

ادراک فضای شهری ، حواس غیربصری ، لامسه ، شنوایی ، بویایی