نهادبرنامه ریزی توسعه شهری تهران:گذشته، حال وآینده

اصولاً انجام هیچ کاری بدون برنام هریزی، به درستی صورت نمیپذیرد. مدیریت کلا نشهر تهران به عنوان پایتخت کشور بزرگی چون ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و نیازمند برنام های هوشمند و کاراست.مدیریت توسعه شهر به عنوان زیرمجموع های از مدیریت کلا نشهر تهران نیازمند چنین برنامهای است، چرا که از یکسو عوامل و نیروهای گوناگونی بر آن تأثیرگذارند و از سوی دیگر، نیروهای مختلفی نیز ازآن شکل گرفته و یا تأثیر م یپذیرند. هماهنگی، تلفیق، یکپارچهسازی اهداف، راهبردها، سیاستها، آرزوها و توان نیروها و عوامل ذ ینفع و ذ ینفوذ ، کاری بس پیچیده و نیازمند اندیشههای قوی، راهکارهای متقن وسازمانی توانمند و در عین حال اندیشمند است. استقرار نهادهای حکومتی و ساختما نهای دولتی در شهر تهران به همراه نمایندگیهای سیاسی دیگر کشورهای جهان و دفاتر شرکتها و سازما نهای بخش خصوصی، انبوهی از فعالی تها و گستر های از منافع و قلمروها را درکنار یکدیگر قرار داده است. همین امر باعث م یشود رقابت شدیدی برای کسب حداکثر منافع و قلمروها صورت پذیرد. در اینمیان، به سازمان یا نهادی نیاز است که در میان انبوه سازما نها و نهادها و رقاب تهای ایشان بر سر منافع میانجگری نماید، اندیشه برتر و راهکار بهینه را برگزیند و تعادل لازم میان تقاضا و رقابت را برقرار سازد تا حرکت به سوی توسعه شهری باچال شهای کمتری مواجه گردد و اقدامات بر اساس برنام هریز یهای از پی شتعیی نشده صورت پذیرد. تهران، به عنوان پایتخت کشور بزرگ ایران و به عنوان الگویی برای توسعه سایر شهرهای کشور، برای دس تیابی به نیازهاو همچنین تحقق چش ماندازهای کلان خود نیازمند ساختاری توانمند است که بتواند هماهنگی میان نهادهای دخیل در این امرو تلفیق برنام ههای مختلف برای توسعه یکپارچه شهر را به وجود آورد. گرچه نیاز به وجود چنین ساختاری که در حقیقت م یتواند همواره نقش کلیدی در برآورده ساختن نیازهای شهر تهران داشته باشد همواره مطرح بوده، و در دور ههای مختلفتاریخی نیز مباحث مختلفی توسط مسئولان، صاح بنظران و اندیشمندان در راستای تشکیل چنین نهادی ارائه شده است، اما تا پیش از تهیه طرح جامع جدید تهران هرگز این امر به سرانجام نرسیده است. بدین ترتیب، با عدم تشکیل نهاد در حال یکه نیاز به اسناد به هنگام برای هدایت توسعه شهری در مقاطع مختلف زمانی به دت حس م یگردید، اما نهادی که بتواند این اسناد را تهیه نماید، آن را به مرحله اجرا بگذارد و بر انجام آن نیز نظارت داشته باشد، در عمل هرگز به منصه ظهور نرسیده بود. با امضاء تواف قنامه دو جانبه وزیر مسکن و شهرسازی و شهردار وقت تهران مبنی بر ایجاد نهادی جهت تهیه همزمانطر حهای توسعه شهری تهران و راهبری آ نها در سال 1382 گامی ابتدایی در جهت رفع این کمبود از طریق ایجاد سازمانیمیا نبخشی برای حل معضلات اساسی برنام هریزی در تهران برداشته شد. این تجربه در طول زمان اندک و فعالیت خویش با فرص تها و چال شهای متعددی روبرو بوده است.نوشتار حاضر تلاش م ینماید فرآیند شک لگیری نهاد از ابتدا تا امروز را بررسی نموده و با استفاده از شناخت فرصتهاو تهدیدهای پیشرو، آیند ه نهاد را ترسیم نماید. همچنین سعی شده است، با بررسی خلأ ناشی از عدم وجود نهاد در طولدور ههای مختلف برنامهریزی و تهیه طر حهای مختلف برای تهران، ضرورت تشکیل نهاد مورد بررسی قرار بگیرد و در ادامه ضمن بیان دامنه وظایف و فعالیت های نهاد با اشاره به رخدا دهای مختلف در مراحل تکامل تدریجی آن تا به امروز، چش ماندازآتی نهاد به منظور حرکت به سوی توسعه شهری پایدار معرفی گردد. بررسی موارد فوق در چهار بخش کلان به شرح زیر صورت پذیرفته است: در بخش اول، طرح مسئله و ضرورت تشکیل نهاد مورد بررسی قرار م یگیرد. در بخش دوم، پیشینه نهاد و مراحل شکلگیری و تأسیس آن از آغاز تا به امروز و چگونگیشروع دور جدید فعالیت نهاد و آسیب شناسی عدم شکل گیری بنیادی آن در گذشته مرور میشود. سپس در بخش سوم، جایگاه نهاد در فرایند تحقق سند طرح جامع شهر تهران و اقدامات صورت گرفته در این زمینه مورد بررسی قرار میگیرد و در نهایت در بخش چهارم الزامات موفقیت نهاد در انجام مأموری تهای مورد انتظار معرفی میگردد.