معرفی برخی خصوصیات مرفولوژیکی و دارویی گیاه باریجه (Ferula gummosa Boiss) در ایران

گیاه باریجه از تیره چتریان است، در انگلیسی به آن Galbanum گفته می شود. گونه های مهم باریجه عبارتند از: Ferula schair Borsez ،Ferula galbaniflua Boiss ، Ferula gummosa Boiss و Ferula rabri caulis Boiss. مهمترین گونه این جنس گونه Ferula gummosa می باشد که بهره برداری از شیره آن در ایران متداول است، گونه Ferula gummosa گیاهی چند ساله (3 تا 10 ساله) با ساقه ضخیم به ارتفاع 1 تا 2 متر است و طول عمر آن بسته به شرایط اکولوژیک منطقه مختلف است. گلهای آن زرد رنگ و مجتمع به صورت خوشه های مرکب متعددی است. این گیاه در ارتفاعات 4000-5000 متری با میزان بارندگی حدود 400-250 میلیمتر رشد می کند. گیاه بارجه از گیاهان مهم مرتعی و دارویی و صنعتی می باشد و در مناطق کوهستانی و ییلاقی ایران می روید و به طور کلی در مناطق کوهستانی که بیشتر نزولات به صورت برف است، رویش دارد. خاک مناسب برای کشت باریجه خاک های با عمق کافی، نرم و قابل نفوذ است. مهمترین رویشگاه این گیاه در استان سمنان، تهران، خراسان و ... می باشد. این گیاه از دیرباز در مراتع ایران مورد تعلیف احشام دامداران قرار می گیرد. از صمغ باریجه، انواع مواد شیمیایی از جمله پسب صاف و زلال به دست می آورند که در صنایع جواهرسازی برای چسباندن قطعات جواهران به دلیل ایجاد نکردن خراش بسیار مطلوب است. با توجه به این که گیاه باریجه در مناقط کوهستانی و ییلاقی کشور ایران می روید و گیاهی چند ساله با ریشه های عمیق است، وجود آن در حوزه ابخزی به دلیل تثبیت بافت خاک و جلوگیری از شسته شدن بستر خاک و سنگ های ثادراتی که بالطبع از پرشدن سدها از گل و لای آبخیزها جلوگیری می کند، از اهمیت بسزایی در آبخیزداری برخوردار است.

کلیدواژه ها:

اقلیم ، بوم شناسی ، صمغ ، گیاه دارویی و عوامل ادافیکی