پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره مکانی (SMCE) و تکنیک AHP (مطالعه موردی: حوضه آبخیز هفشجان، چهارمحال و بختیاری)

یکی از انواع فرآیندهای دامنه ای که هرساله موجب خسارات جانی و مالی فراوان در بسیاری از نقاط ایران و جهان می شود، پدیدهزمین لغزش است. تهیه نقشه پهنه بندی زمین لغزش این امکان را فراهم می سازد که مناطق آسیب پذیر شناسایی و در برنامه هایمحیطی مدنظر قرار گیرند. هدف از این تحقیق پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوزه آبخیز هفشجان در استان چهارمحال و بختیاریاز طریق تهیه لایه های اطلاعاتی و عوامل مؤثر بر خطر وقوع زمین لغزش با به کارگیری روش ارزیابی چندمعیاره مکانی و با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و نرم افزار ILWIS و تکنیک AHP است. در این راستا ابتدا با توجه به موقعیت زمین لغزش های به وقوع پیوسته، مطالعات تطبیقی و نتایج سایر محققان، هشت لایه اطلاعاتی برای این مهم شناسایی شد. سپس درختواره عوامل و محدودیت ها در نرم افزار ILWIS طراحی گردید، تمامی لایه ها استانداردسازی شده و با استفاده از مدل AHP عوامل مربوطه ارزیابی و تعیین وزن گردید. نهایتاً مدل و نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش منطقه تهیه و ارائه گردید. نتایج نشان می دهد که در بین عوامل مؤثر، فاکتورهای فاصله از جاده، فاصله از گسل و فاصله از آبراهه به ترتیب با اوزان 0/4047، 0/2239 و 0/1302 به عنوان مهم ترین عوامل در ایجاد زمین لغزش در منطقه مطالعاتی شناسایی شده اند. بر اساس مدل ارائه شده، حدود 1/32 درصد از مساحت حوزه (1013900 متر مربع) دارای خطر وقوع بسیار زیاد و 9 درصد (6909800 متر مربع) دارای خطر وقوع زیاد است. نتایج حاصل از ارزیابی دقت و صحت مدل ارائه شده، روند صعودی شاخص زمین لغزش را از پهنه خطر خیلی کم به سمت پهنه خیلی زیاد نشان داده و نشان دهنده دقت لازم جهت مدل مذبور می باشد.

کلیدواژه ها:

زمین لغدش ، پهنه بندی ، ارزیابی چندمعیاره مکانی ، مدل AHP ، حوضه آبخیزهفشجان