کاربرد تحلیل عاملی و خوشه بندی در ارزیابی هیدروژئوشیمیایی آبخوان دشت قائم شهر جویبار

برای تشخیص فرایندهای کنترل کننده و تعیین منشاء یونهای موجود در آب زیرزمینی از 02 چاه بهرهبرداری که مربوط به میانگین دودوره حداقل و حداکثر سطح ایستابی از سال 0932 و 0931 می باشد، نمونه برداری شده است. در این نمونهبرداری 02 پارامتر که شامل؛ یونهای اصلی و نیترات همراه با pH,TDS,EC در محل و آزمایشگاه تعیین و دیگر پارامترها از طریق روابط شیمیایی محاسبه شدهاند. در این مطالعه برای تعیین نمایههای اشباع از نرمافزارPhreeqc و از نرمافزار SPSS در تحلیل خوشه بندی و عاملی استفاده شدهاست. در این آبخوان نوع آب بیکربنات کلسیم و سدیم و کلرور سدیم غالب میباشند. در حالیکه pH بطور همگن و خنثی در کل محدوده مطالعاتی پراکنده می باشد، نمایههای اشباع در هر دو دوره در انحلال و رسوبگذاری و تبادل یونی نقش مهمی را ایفا میکنند نتایج تحلیل عاملی نشان داد که در میانگین حداقل سطح ایستابی چهار عامل با89/8درصد و در حداکثر سطح ایستابی پنج عامل با 93/75درصد تغییرات کیفی آبزیرزمینی را کنترل میکنند. در خوشه بندی مکانی و متغیرها هماهنگی مناسبی با تحلیل عاملی مشاهده شده است و این هماهنگی صحیح بودن استفاده از روش وارد و فاصله اقلیدسی را نشان میدهد. براساس تحلیل این دو روش، دو عامل اصلی طبیعی و غیر طبیعی وضعیت هیدروژئوشیمیایی آب زیرزمینی را کنترل میکند. عوامل طبیعی شامل؛ هوازدگی و تعامل بین آب- سنگ، نشت)آبخوان های شور فسیلی( و نفوذ آب شور دریا است. فرایندهای غیرطبیعی مرتبط با فعالیت های انسانی بوده کهشامل استفاده و نفوذ پساب انواع کودهای شیمیایی)مخصوصا کودهای ازته و سولفاته(؛ صنعتی و شهری، برداشتهای بیرویه و تبخیر - میباشد. این عوامل ترکیب شیمیایی را در جهت جریان آب زیرزمینی شکل میدهند. این تحقیق نشان می دهد که استفاده از روش های آماری)تحلیل عاملی و خوشه بندی( می تواند کمک موثری در تجزیه و تحلیل روش های معمول هیدروژئوشیمیایی باشد

کلیدواژه ها:

دشت قائم شهر- جویبار ، تحلیل خوشهای ، تحلیل عاملی ، فاصله اقلیدسی ، روش وارد