اولین همایش ملی علوم تربیتی و روانشناسی نقد روش شناسی گفتمانی

در موضوع روش شناسی منابع چندانی وجود ندارد ودر سال هاى اخیر نظریه گفتمان در حوزه هاى مختلف علوم انسانى، کاربرد وسیعى یافته است. گفتنی است اعتبار دستاوردهای هر دانش که از طریق پژوهش به دست میآید، به استحکام روشهایی که در آن استفاده شده است، بستگی دارد؛ به هر اندازه که این روشها استحکام داشته باشد، آن علوم نیز استحکام بیشتری خواهد یافت؛ از اینروی، دانشمندان تأکید میکنند که روش باید از یک نوع نظم، عقلانیت، روح علمی و واقعیتگرایی برخوردار باشد و از عواطف، تخیل، توهم و بیطرفی برحذر باشد. با توجه به کاربردوسیع تحلیل های گفتمانی در مطالعات اجتماعی، این پرسش وجود داردکه آیا می توان در پژوهش های علوم انسانی اسلامی از این روش ها بهره جست؟ پژوهشگر پس از گزارشی اجمالی از رویکردهای تحلیل گفتمانی و بررسی تناسب آن با مطالعات انسانی اسلامی در نهایت بر این باوراست: که امکان استفاده ازاین روش در برخی پژوهش های حوزه اندیشه انسانی اسلامی وجود دارد. روش شناسی گفتمانی به علت توجه ویژه به مقوله زبان و تفسیر، به کانون اصلی تفکر معاصربدل شده؛ زیرا دانش های زیادی ارتباط گسترده با مقوله زبان یا فهم متن دارند. این گسترش قلمرو، نظیر هستی شناسی وبه جهت عمومیت و شمول، روش گفتمانی را با مباحث و علوم متعددی درگیر می کند و این تعامل گسترده به طور طبیعی بر اهمیت و جایگاه آن می افزاید؛ زیرا دانش های مختلف بی نیاز از اطلاع از دستاوردهای گفتمان نیستند. نظریه های گفتمان برگرفته از نظریه های سوسور در زبانشناسی است. سپس در دیرینه شناسی فوکو با معرفت شناسی پیوند یافت. نظریه گفتمان اگر چه ریشه ای مستحکم در دیدگاه ها و سنت های نظری گذشته دارد، رویکردی نسبتا نو در تحلیل شاخه های مختلف علوم انسانی است وچندین نقدرا به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه ها:

روش ، گفتمان ، زبان ، وجودشناسی و هویت ها