نظم در مبانی نظری اسلامی و ویزگی های معماری و شهرسازی تأمین کننده آن

شهر پیش از این که کالبدی فیزیکی و بی جان باشد، محل زیست انسان است، تجلی گاه اصول و ارزش های فرهنگی و مورد باور او است. جهان بینی سازنده خویش را معرفی می کند، به اهدافی که اهلش برای خود قائل هستند گواهی می دهد و اجمالاً اهلش را در وصول به آرمان هایشان هدایت و یاری می نماید. از بررسی متون و منابع اسلامی که رجوع به آنها جهت استخراج مبانی نظری در معماری و شهرسازی- با توجه به اهمیت مبانی نظری و ارتباط تنگاتنگ آن با فرهنگ و اعتقادات جامعه مخاطب- مشخص می شود که وجود نظم در معماری و شهرسازی مانند دیگر زمینه های طبیعی ومصنوع در زندگی انسان، بر خلاف آنچه که جریان های بسیار شایع در معماری معاصر جهان ادعا می کنند، لازم و جهت هماهنگی محیط مصنوع با فرهنگ و دین در جامعه ما واجب است. این ویزگی نظم را می توان با خواص و ویژگی هایی از جمله تعادلف هماهنگی، سلسله مراتب، وحدت در کثرت، کل و جز، حد، اندازه، حریم، مقام یا رتبه (تناسب مکان)، تعلق و ارتباط در ساختار معماری و شهر اسلامی ارائه کرد. بنابراین و چنان که از بررسی تحلیلی در متون اسلامی بر می آید شهر اسلامی باید دارای معماری با اصول تعادل، هماهنگی، زیبایی، اندازه و حد و حریم، که در مقاله حاضر بررسی تفصیلی شده اند، باشد. این اصول نیز به نوبه خود در ویژگی هایی کالبدی قابل پیگیری اند که جهت برنامه ریزی، طراحی، ارزیابی و فعالیت های دیگر در زمینه معماری و شهرسازی می توان بر آنها تکیه کرد.

کلیدواژه ها:

معماری و شهرسازی اسلامی ، نظم ، تعادل ، زیبایی ، هماهنگی