مقایسه پتانسیل فرسایش بادی در اراضی زراعی و غیر زراعی سیستان

در مناطق خشک باد عامل اصلی فرسایش است. منطقه سیستان واقع در جنوب شرقی ایران، یکی از مناطق باد خیز است. با توجه به جابجایی سالانه ذرات ماسه توسط باد و خسارات ناشی از آن، بررسی پتانسیل فرسایش پذیری خاک های منطقه و مقایسه آنها ضروری به نظر می رسد. برآورد پتانسیل فرسایش بادی در اراضی زراعی و غیر زراعی سیستان با استفاده از روش های IRIFR.1 (اراضی غیر زراعی) و IRIFR.2 (اراضی زراعی) صورت می گیرد. هدف از این بررسی تعیین اهمیت کاربری اراضی در میزان فرسایش خاک بوسیله باد می باشد. پس از تعیین محدوده مورد مطالعه، با استفاده از GPS ، نقشه توپوگرافی و تصاویر ماهواره ای، محدوده کاربری های مختلف مشخص شد ودر نهایت پس از تهیه نقشه محدوده اراضی زراعی و غیر زراعی اقدام به تلفیق آن با نقشه زمین شناسی و نقشه واحد کاری هم پتانسیل فرسایش، رسم شد که در مجموع منطقه دارای 11 واحد کاری بود. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که حداقل و حداکثر امتیاز اختصاص یافته در اراضی زراعی به ترتیب 43 و 115 و همچنین حداقل و حداکثر امتیاز اختصاص یافته در اراضی غیر زراعی به ترتیب 31 و 82 می باشد، همچنین میانگین فرسایش در اراضی زراعی 2787/55 تن در کیلومتر مربع در سال می باشد. در حالی که میانگین فرسایش برآوردی در اراضی غیر زراعی حدود 406/99 تن در کیلومتر مربع در سال است. از آنجایی که مساحت اراضی زراعی (رها شده و بایر) 15383/75 هکتار (57% کل مساحت) و مساحت اراضی غیر زراعی حدود 9569 هکتار (36% کل مساحت ) است، سهم اراضی زراعی در رسوب تولیدی نسبت به اراضی غیر زراعی بیشتر است. لازم به ذکر است که در بین اراضی زراعی نیز، اراضی زراعی رها شده با مساحت حدود 7515 هکتار (49% کل مساحت اراضی زراعی) حدود 92 درصد (394163/5 تن در سال) از بار رسوبی اراضی زراعی را به خود اختصاص داده اند.

کلیدواژه ها:

فرسایش خاک ، کاربری اراضی ، اراضی زراعی و غیر زراعی ، باد ، مدل اریف